Kwestia wywołująca od wielu miesięcy dyskusje jest określanie przez Zarząd PUHP „LECH”  Sp. z o.o. wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla nieruchomości niezamieszkałych, na obszarze których prowadzone są lokale gastronomiczne . 

Kontrowersje budzi między innymi zgodność przepisów, Regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy Białystok stanowiącego załącznik do Uchwały Nr XIV/199/15 Rady Miasta Białystok z dnia 23 listopada 2015 r, z normami Konstytucji z 1997r. (t.j. Dz.U.1997.78.483, z późn. zm.), w kontekście m. in. naruszania konstytucyjnej zasady równości.

Kwestia naruszenia równego traktowania wymaga wskazania na następujące okoliczności. Prowadzący lokale gastronomiczne i inne podmioty określone w §8 ust. 2 Regulaminu posiadają następujące cechy wspólne: wytwarzają odpady komunalne, są właścicielami nieruchomości niezamieszkałych (w rozumieniu ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach [(t.j. Dz.U.2016.250 z późn. zm.)] i prowadzą na tych nieruchomościach działalność gospodarczą. Jednoznacznie podkreślić należy, że Trybunał Konstytucyjny dopuszcza naruszenie możliwość traktowania podmiotów odznaczających się cechami wspólnymi w przypadku łącznego spełnienia następujących warunków:

„- po pierwsze, odstępstwa od zasady równości muszą mieć charakter relewantny, tzn. pozostawać w bezpośrednim związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana norma, oraz służyć realizacji tego celu i treści;

- po drugie, powinny być zrównoważone, tzn. waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, musi być zbilansowana z interesami, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych;

- po trzecie wreszcie, muszą pozostawać w związku z innymi wartościami, zasadami i normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych; czynnikiem uzasadniającym odmienne traktowanie podmiotów podobnych może być m.in. zasada sprawiedliwości społecznej (zob. np. wyrok TK z 15 lipca 2010 r., sygn. K 63/07, OTK ZU nr 6/A/2010, poz. 60).” (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2013r., P 49/11).

Odnosząc powoływane stanowiska na grunt zaistniałych na obszarze województwa podlaskiego stanów faktycznych, należy wskazać na następujące okoliczności natury prawnej. W istniejących stanach faktycznych odstępstwo od zasady równości nie jest zrównoważone. Należy uznać, że waga interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, nie została tu  zbilansowana z interesami, które zostaną naruszone w wyniku nierównego potraktowania podmiotów podobnych. Z pewnością zostanie tu naruszony interes właścicieli nieruchomości niezamieszkałych, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, wyrażający się w nadmiernym obciążeniu ich przedmiotowymi opłatami w stosunku do pozostałych wskazywanych podmiotów wytwarzających taką samą, a nawet większą ilość odpadów komunalnych, co może i zapewne ma miejsce. Co więcej, zróżnicowanie sytuacji podmiotów w ogóle nie znajduje tu uzasadnienia w świetle interesu, któremu ma służyć różnicowanie sytuacji adresatów normy, bo taki interes po prostu w przedmiotowych stanach faktycznych nie istnieje. Nie może nim być interes fiskalny państwa czy samorządu, co zostanie zobrazowane w dalszych wywodach. Nie będzie nim również interes wyrażający się w ochronie środowiska. Ten bowiem może właśnie doznać naruszenia na skutek odstępstwa od zasady równości wobec prawa w przedmiotowym stanie faktycznym. Co również zostanie szerzej uzasadnione poniżej. Jednocześnie zaistniałe tu odstępstwo do zasady równości nie pozostaje w związku z innymi wartościami, zasadami i normami konstytucyjnymi, uzasadniającymi odmienne traktowanie podmiotów podobnych. Jest tak z uwagi na to, że za ich różnicowaniem nie przemawia ani konstytucyjna zasada zrównoważonego rozwoju ani zasada wolności gospodarczej, ani ochrona własności czy ochrona środowiska określona w Konstytucji z 1997r., ta ostatnia traktowana jako zadanie władz publicznych. Jednocześnie  odmienne potraktowanie wskazywanych wyżej podmiotów w sposób nie budzący wątpliwości narusza konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej. Należy także zauważyć, że zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w nauce prawa, z którym należy się zgodzić, naczelnym zagadnieniem ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest zapewnienie ochrony środowiska przed jego zanieczyszczeniem odpadami i śmieciami, których powstawanie związane jest z ludzkim bytowaniem, w najbliższym otaczającym człowieka środowisku (por. J Ciechanowicz Mc-Lean, Komentarz do ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). W świetle przywołanego stanowiska, bez wątpienia ani cel ani zasadnicza treść przepisów powoływanej ustawy nie pozostaje w bezpośrednim związku z naruszeniem zasady równego taktowania, która miała tu miejsce. Celem powoływanej ustawy jest bowiem z pewnością ochrona środowiska, przede wszystkim ta wyrażająca się w jego ochronie przed jego zanieczyszczeniem odpadami i śmieciami, których powstawania związane jest z ludzkim bytowaniem, w najbliższym otaczającym człowieka środowisku. W brzmieniu ustawy nie tylko nie można odnaleźć treści przepisu, który uzasadniałby dopuszczalność w przedmiotowym stanie faktycznym naruszenie zasady równości, wręcz przeciwnie bezpośrednie brzmienie przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wskazuje na to, że to zróżnicowanie powstało w sprzeczności do jego treści. Zatem należy przyjąć, że za zróżnicowaniem podmiotów posiadających wskazywane cechy relewantne nie przemawia ochrona środowiska, zaś interes fiskalny Państwa czy samorządu terytorialnego nie może być tu traktowany jako ten, który uzasadnia to zróżnicowane traktowanie. Ochrona tego ostatniego może bowiem doprowadzić do sytuacji naruszenia celu ustawy tj. ochrony środowiska. Podmioty bowiem broniąc się przed nieuzasadnionym prawnie, nie sprawiedliwym traktowaniem mogą podejmować próby działań usuwania odpadów komunalnych w sposób naruszający normy obowiązującego prawa, to zaś z pewnością prowadzić będzie do zaistnienia stanów faktycznych w sposób negatywnie ocenianych z punktu widzenia ochrony dobra prawnego, jakim jest środowisko (por. też wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2013r., P 49/11 w zakresie rozważań dotyczących interesu fiskalnego państwa). Jednocześnie należy mieć na uwadze, że z punktu widzenia ochrony dobra prawnego jakim jest środowisko, wiodącym kryterium, które powinno towarzyszyć tworzeniu przepisów prawa administracyjnego jest przede wszystkim prewencyjna funkcja tych norm. Z pewnością natomiast istniejące ukształtowanie norm popływanego § 8 Regulaminu nie służy realizacji tej funkcji. Jest wręcz przeciwnie. Niczym nie uzasadniona nadmierna wysokość opłat będzie wpływała na podmioty korzystające ze środowiska w kierunku podejmowania działań negatywnie oddziałujących na to dobro prawne.